زینک و پلیت در چاپ چه کاربردی دارند؟

قبل از اینکه بخواهیم در مورد کاربرد زینک و پلیت در چاپ صحبت کنیم بهتر است کمی با نحوه ساخت و ماهیتشان آشنا شویم.

پلیت چاپ به ورق‌هایی در صنعت چاپ گفته می‌شود که از جنس زینک یا روی بوده و در دستگاه چاپ افست بر روی لاستیک برای حمل طرح استفاده می‌شود. اگر این ورق‌ها به روش سنتی لیتوگرافی درست شود، زینک  و در صورتی که توسط دستگاه‌هایی مستقیم از کامپیوتر گرفته شود ، پلیت گفته می‌شوند.

زینک چاپ ورقی ازجنس فلز زینک یا همان روی می‌باشد که در صنعت چاپ به ویژه چاپ افست و چاپ لیتوگرافی از آن استفاده می‌شود. زینک اصطلاحی در صنعت چاپ در ایران به معادل Printing Plate یا به طور خلاصه Plate از زبان انگلیسی است. در انگلیسی زینک (به انگلیسی Zinc) به معنای فلز «روی» است. ابعاد ورق زینک چاپ بسته به نوع دستگاه استفاده شده و صنعت چاپ متفاوت است .

کاربرد های استفاده از پلیت و زینک چاپ چیست؟

یکی از ویژگی‌های جالب پلیت یا زینک چاپ استفاده از عدم انحلال روغن و آب است. زینک چاپ شامل دو منطقه روی سطح می‌باشد : منطقه غیر حامل و منطقه حامل اطلاعات و تصویر، که در منطقه حامل اطلاعات ویژگی‌های منحصر به فرد تصویر دفع آب شده و جذب مرکب پایه روغنی زینک چاپ و پلیت می‌شوند اما در منطقه غیرحامل اطلاعات ویژگی‌های منحصر به فرد تصویر جذب آب می‌شود .

زینک چاپ افست معمولی

هنگامی که از پلیت و زینک در چاپ افست استفاده می‌شود، ابتدا زینک چاپ در آب غوطه‌ور شده و نقاطی که حمل کننده تصویر هستند آب را دفع می‌کنند و سایر نقاط تنها لایه نازکی از آب را به خود جذب می‌کنند. بعد از این کار مرکب روی پلیت و زینک چاپ منتقل شده و تنها مناطق آماده شده برای انتقال تصویر مورد نظر مرکب را جذب خود می‌نماید.

به بعد از طی شدن تمام این مراحل پلیت یا زینک آماده چاپ می‌شود، از این روش برای دوره‌ای از مراحل چاپ استفاده می‌شود تا سرانجام مقدار رطوبت و مرکب روی سطح چاپ منتقل شود .

زینک چاپ افست خشک

در پلیت خشک از آب برای نقاط تصویری و غیر تصویری استفاده نمی‌شود. موادی که سطح پلیت را می‌پوشانند تنها نقاط تصویری پلیت خشک ، مرکب مخصوص چاپ را به خود جذب می‌کند .این روش از چاپ افست روی کاغذهایی که خاصیت جذب آب را ندارد مانند پی وی سی قابل اجرا هستند .تجهیزات لازم برای چاپ افست خشک و استفاده از این نوع از پلیت‌ها در مقایسه با پلیت‌های چاپ افست معمولی بسیار متفاوت می‌باشد .

انواع پلیت‌های استفاده شده در صنعت چاپ

تا این قسمت از مقاله متوجه شدیم که زینک و پلیت در حالت کلی چیست و در چه نوع صنعت‌هایی از چاپ استفاده می‌شود ، خوب است بدانیم که پلیت‌ها انواع مختلفی دارند که در ادامه آنها را به شما معرفی  و در مورد هرکدام توضیح مختصری را ارائه می‌دهیم.

زینک چاپ و پلیت دیازو

پلیت‌های دیازو معمولا با لایه‌ای از مواد آلی پوشش داده می‌شوند و با حلال ویژه‌ای ظاهر می‌شوند. مدت زمانی که می توان زینک چاپ و پلیت دیازو را در سلامت  نگهداری کرد حدود یک سال است.  پلیت دیازو برای چاپ کتاب در تیراژ های بالاتر از 150 هزار نسخه استفاده می‌شود.

پلیت‌ پلی‌ استری

ماشین‌های‌ افست‌ کوچک‌ اغلب‌ از‌ پلیت‌های‌ کاغذی‌ یا‌ پلی‌ استری‌ استفاده‌ می‌کنند.‌ این‌ پلیت‌ها‌ ارزان‌ بوده‌ اما‌ مناسب‌ تیراژهای‌ بالا‌ نیستند‌ (در‌ حدود‌ 500‌ تا‌ 5000‌ با‌ پلیت‌ کاغذی‌ و‌ 5000‌ تا‌ 25000‌ با‌ پلیت‌های‌ پلی‌استری).‌ این‌ پلیت‌ها‌ در‌ بالانس‌ کردن‌ آب/‌‌‌مرکب‌ ضعیف‌‌تر‌ از‌ پلیت‌های‌ فلزی‌ هستند.‌ با‌ پلیت‌های‌ کاغذی‌ به‌ کیفیت‌ محدودی‌ می‌رسیم‌ که‌ جهت‌ چاپ‌ متن‌ و‌ تصاویر‌ خطی‌ مناسب‌ است.‌ از‌ پلیت‌های‌ پلی‌‌استری‌ برای‌ چاپ‌ کارهای‌ رنگی‌ با‌ ماشین‌های‌ کوچک‌ استفاده‌ شده‌ و‌ مصرف‌ وسیعی‌ برای‌ چاپ‌ کتب‌ تک‌ رنگ‌ با‌ ماشین‌های‌ سایز‌ متوسط‌ دارند.‌

پلیت‌ حساس به حرارت

مراحل حساس نمودن و ظاهر کردن این پلیت‌ها کاملاً شبیه به تهیه فیلم لیتوگرافی با دستگاه ایمیج ستر می‌باشد.

پلیت هالید نقره

پلیت هالید نقره تقریبا شبیه فیلم‌های عکاسی بوده و با لایه‌های حساس به نور پوشش داده می‌شوند. تاثیر امولسیون هالید نقره با سرعت کم انجام می‌شود به این علت برای تکثیر تصاویر و طرح‌های رنگی این زینک چاپ و پلیت هالید نقره لایه‌ای حساس بر روی آلومینیوم پوشش داده می شود .در زمان ظهور پلیت مقداری نقره محلول به جای می ماند. نقره باقی مانده نیز با استفاده از تجهیزات مناسب بازیافت می‌شود و در نهایت باقی مانده محلول از طریق فاضلاب دفع می‌گردد .

پلیت‌های هالید نقره به سه دسته نقسیم می‌شوند که در ادامه لیست شده‌اند : 

• پلیت هالید نقره معمولی که با لایه حساس به نور، مشابه فیلم‌های عکاسی پوشش داده می‌شود.
• پلیت هالید نقره با پایه فیلم (پلیت پلی‌استری) که عموماً در چاپ تک رنگ کاربرد دارد.
• پلیت هالید نقره با پایه فلزی که فقط برای سیستم‌های خروجی مستقیم پلیت (ctp) کاربرد دارد.

پلیت‌ دو فلزی

زینک یا پلیت دوفلزی  دارای یک لایه پلیمری از قبل حساس شده است. دو نوع شناخته شده تر آن عبارتند از:

• پلیت‌های با روکشی مسی بر روی فولاد ضد زنگ یا آلومنیوم
• پلیت با روکش کرم روی مس

پلیت فتوپلیمر

پلیت فتوپلیمر هم مانند پلیت‌های معرفی شده ، با لایه ای از مواد آلی پوشیده می‌شود ، این لایه در برابر ساییده شدن بسیار مقاوم بوده و ماندگاری بسیار بالایی دارند. معمولا از پلیت چاپ فتوپلیمری در چاپ کتاب با تیراژ بالاتر از 25 هزار نسخه استفاده می‌شود.

پلیت‌ الکترواستاتیکی

پلیت‌ الکترواستاتیکی یکی دیگر از انواع زینک چاپ و پلیت ها می‌باشد ، که خود نیز مدل دارد :

 پلیت با ترکیبات معدنی و غیر آلی نور رسانا

 پلیت‌ با ترکیبات مواد آلی نور رسانا